مسلماً خوشبو کننده ها بر نحوه‌ی کار و رفتار افراد تأثیر میگذارند؛ اما دلایل این تأثیر ممکن است فراتر از چیزی باشد که انتظار میرود. رایحه‌ی خوش می‌تواند تأثیر چشمگیری در روحیه‌ی ما داشته باشد. اگر بجا و مناسب از روایح استفاده شود می‌تواند بر نحوه‌ی تفکر و عملکرد ما تأثیر بگذارد.
مشخص شده استفاده از خوشبو کننده ها در فضای کار، بر خلق و خو و خلاقیت افراد موثر است. وقتی شخصی ذهنیتی مثبت داشته باشد، در مقایسه با افرادی که روحیه‌ی بدی دارند، انرژی و سطح خلاقیت بالاتری را نشان می‌دهد. هنگامی که افراد در معرض رایحه‌ی مطبوع قرار بگیرند، در مقایسه با زمانی که در معرض بوی ناخوشایند قرار داشته باشند، احساس آرامش و رضایت بیشتری داشته و از تمرکز و هوشیاری بهتری برخوردارند و راحتتر قادر به حل مسائل خواهند بود.
تحقیقات نشان می‌دهد انسانها می‌توانند یک رایحه را به خاطر بسپارند و تا سالها بعد اثر و خاطره آن را در ذهن نگه دارند. حافظه بویایی انسان حتی پیش از تولد فعال می‌شود. تحقیقات نشان داده اگر مادران باردار در معرض رایحه‌ی خاصی قرار بگیرد نوزادان آنها در آینده و حتی در دوران بزرگسالی نسبت به افراد دیگر به آن عطر گرایش بیشتری نشان می‌دهند.
همچنین نوزادانی که در هنگام استشمام یک رایحه‌ی خاص مورد نوازش قرار بگیرند در آینده نیز نسبت به آن واکنش مثبتی نشان می‌دهند. این مسأله می‌تواند بیان کند چرا افراد مختلف نسبت به روایح گوناگون عکس العملهای متفاوتی نشان می‌دهند. در واقع قسمتی از واکنش ما نسبت به یک عطر علاوه بر تأثیر شیمیایی آن بر بدن به زنده شدن دوباره خاطراتی که به همراه استشمام آن رایحه گذراندهایم باز می‌گردد.
دانشمندان از این ویژگی برای شرطی کردن افراد نسبت به مسائل و شرایط مختلف استفاده کرده و سعی کردهاند به این طریق در نحوه‌ی عملکرد افراد در محیط کار بهبودی ایجاد کنند. در یک آزمایش، کارکنانی که در حضور خوشبو کننده کار میکردند، سطح بالاتری از اعتماد به نفس را ابراز کردند، اهداف بالاتری را برای خود تعیین کرده و در مقایسه با شرکت کنندگانی که در شرایط بدون حضور هیچ رایحه خشبو کننده‌ای کار میکردند، اکثراً از استراتژیهای کارآمدتری استفاده میکردند.
برخی خوشبو کننده ها می‌توانند سطح هوشیاری را افزایش دهند و به نوبه خود منجر به افزایش بهرهوری شوند. برای مثال استفاده از رایحه لیمو در فضای یک ساختمان اداری، عملکرد کارکنان آن را به طرز چشمگیری بهتر می‌کند. علاوه بر لیمو، می‌توان از خوشبو کننده هایی با عطر نعناع یا دارچین برای بهبود هوشیاری و جلوگیری از اختلال فکری و کاهش تمرکز در اواسط روز و بعد از ظهر استفاده کرد.
شاید باور این امر مشکل باشد اما خوشبو کننده ها حتی رفتارهای اجتماعی ما را بهبود میبخشند که البته اگر در یک دفتر شلوغ با مراجعین زیاد کار کنیم، یک مزیت محسوب می‌شود. مطالعات نشان داده است که وقتی کارکنان ادارات در معرض رایحههای مرسوم در منزل مانند خوشبو کننده های با رایحه وانیل و کیک یا قهوه قرار بگیرند، در مقایسه با زمانی که به هیچ وجه در معرض رایحه قرار نداشته باشند، تمایل بیشتری برای کمک به غریبهها ابراز می‌کنند.
بسیاری از مردم نمیدانند که رایحه درمانی (آروماتراپی) می‌تواند چه ابزار قدرتمندی باشد. عطرها مستقیماً روی بخشی از مغز تأثیر میگذارند که به حافظه و احساسات مرتبط است؛ بنابراین عطرها می‌توانند حافظه و احساسات را همزمان با هم تحریک کنند. محققان از این ویژگی انسان برای بهبود وضعیت بیماران عاطفی، کاهش درد، حتی دردهای بعد از عمل جراحی و حتی برای بهبود عملکرد افراد در محیط کاری استفاده کردهاند. تقریباً همه تحقیقات انجام شده تأثیرات قابل ملاحظه روایح را بر خلق و خو، احساسات و عملکرد ذهن و جسم افراد نشان می‌دهد. در واقع بهره جستن از عطر خوش در محیط کار و زندگی اسلحه مخفی ماست.
بکارگیری خوشبو کننده هوا می‌تواند در دنیای تجارت بسیار خوب عمل کند و کارکنان را تحت تأثیر قرار دهد تا بیشتر و بهتر کار کنند، اطلاعات بیشتری را حفظ کنند یا هوشیارتر باشند. در حقیقت، مطالعات نشان می‌دهد که عطرها می‌توانند بر حافظه، تمرکز، توجه پایدار و عملکرد شناختی تأثیر بگذارند، حس همدلی افراد را برانگیزانند، احساس رضایت در افراد ایجاد کنند، حتی بر تحریک پذیری سیستم بینایی و رهگیری بهتر محرکهای بینایی موثر باشند. برخی از روایح نظیر استوخودوس یا رایحه گل محمدی با ایجاد آرامش به کیفیت کار افراد در محیطهای کاری پر استرس و پر تنش میافزایند.
به طور کلی خوشبو کننده ها با ایجاد تغییرات مختلف خلقی، ذهنی و جسمی در انسان بر عملکرد کاری او تأثیر میگذارند.
تأثیر رایحه گیاهان در بهرهوری کاری:
فعالیتهای ذهنی:
اگر چه اطلاعات مربوط به تأثیر رایحه در عملکرد کار قبلاً از طریق رایحه درمانی و تأثیر آن بر بهرهوری افراد در حین کار به اثبات رسیده است، طی آزمایشاتی تأثیر گیاهان مختلف بر کارکرد افراد مختلف بررسی شده است. البته این جنبه از تأثیر خوشبو کننده ها در زندگی اخیراً مورد توجه و بررسیهای جدی قرار گرفته است. برای مثال محققان اثرات آرام بخش اسطوخودوس و اثرات تحریک کننده یاس را روی محاسبات ریاضی دانش آموزان بررسی و مقایسه کردهاند. در کاری که نیاز به توجه یا بکارگیری حافظه دارد افرادی که در طول کار در معرض عطر اسطوخودوس قرار گرفتند، در ابتدا تأثیر منفی از این رایحه بر کارشان نمایان شد. عطر اسطوخودوس تحریک را کاهش می‌دهد و در شرایط سخت که سطح بالای هشیاری و تحریک برای فعالیت ذهنی لازم است، تأثیر سرکوبگرانهای میگذارد.
مطالعات نشان دادهاند که قرار گرفتن در معرض عطرهای آرام بخش مانند اسطوخودوس کارآیی ذهن را برای اعمالی چون محاسبات ریاضی کاهش می‌دهد. با این حال، عطرها ممکن است بازدهی را برای افراد خاص افزایش دهند. در حالات خاص به نظر میرسد رایحه گیاهانی مانند اسطوخودوس اثرات آرامش بخش و طراوت بخش خود را در زمان فراغت از کار بروز می‌دهند.
اسانس اسطوخوددوس در شرایطی که خستگی و خواب آلودگی طولانی مدت ایجاد شده باشد با اثرات آرام بخش خود، باعث استراحت عمیقتر و در نتیجه ایجاد عملکرد بهتر در حین کار می‌شود. به طوری که آزمایشات انجام شده نشان می‌دهد افرادی که در معرض عطر اسطوخودوس قرار میگرفتند، در طی دوره بعدی کاری پس از استراحت عملکرد بهتری نسبت به دیگران داشتند، یعنی بهتر از افرادی که در معرض عطر یاس بودند و افرادی که از هیج خوشبو کننده ای در محیط کار استفاده نمیکردند.
بر عکس اگر چه عطر یاس باعث برانگیختهگی و شادابی می‌شود اما پس از مدت زمانی و با انجام کار برای چند ساعت پیاپی این هوشیاری مداوم مانع استراحت ذهنی شده و باعث افت کارآیی در شیفت بعدی کار می‌شود. اگرچه مرکبات بر کارکرد محاسباتی مغز تأثیر میگذارند اما برای کارهایی که به حافظه یا تمرکز در کار نیاز دارند عطر گیاهان دیگری موثرتر است. رایحه رزماری به تقویت حافظه و بهبود به خاطر سپاری فرد کمک می‌کند، و عطر کندر و نعناع باعث افزایش تمرکز در فرد می‌شود.
فعالیتهای بدنی
اسانس‌های طبیعی سالها به عنوان دارو برای پاکسازی سموم از بدن استفاده میشدهاند. آنها همچنین به منظور بهبود توانایی بدن در جذب مواد مغذی و ویتامینها مفید هستند. اسانس‌های گیاهی با استفاده از پوست، بلع یا استنشاق می‌توانند وارد بدن شوند. هنگامی که روی پوست مالیده شوند، جذب شده و در بدن برای درمان یا تحریک خاص استفاده می‌شود. به عنوان مثال، ترکیبات روغن زنجبیل باعث کاهش درد ورم مفاصل و افزایش انعطاف پذیری می‌شود.
معروفترین روش استفاده از اسانس‌های گیاهی، استنشاق عطر آنها از طریق بینی یا دهان است که به نام رایحه درمانی مشهور است. استنشاق اسانس‌های طبیعی بر سیستمهای بویایی و لیمبیک بدن تأثیر میگذارد. سیستم بویایی شامل کلیه ارگانهایی است که در حس بویایی ما کمک می‌کنند. سیستم لیمبیک، به عنوان مغز عاطفی انسان شناخته می‌شود و مستقیماً بر ضربان قلب، فشار خون، سطح استرس، هورمونها، تنفس و حافظه تأثیر میگذارد.
بعضی از اسانس‌های طبیعی هنگام استنشاق، کارکرد ریهها و سیستم تنفسی را بهبود میبخشند. طبق مطالعاتی، استنشاق اسانس‌های طبیعی اثرات فیزیولوژیکی مطلوبی بر بدن انسان دارد. تحقیقات دیگر نشان دادهاند که استنشاق اسانس مرکبات باعث آرامش می‌شود و در عملکرد ورزشی موثر است. تحقیقات نشان داده ورزشکارانی که از اسانس پرتقال استفاده کردهاند، بهبود قابل توجهی در وضعیت ریه و تنفس داشتند و به طرز معنیداری بهتر میدویدند.
آزمایش در مورد اسانس نعناع عملکرد بهتر ورزشی و عملکرد ریه در ورزشکارانی که از مکمل خوراکی یا اسانس نعناع استفاده کرده بودند، نشان داده است. یافتههای مثبت دیگر شامل افزایش تحریک مغز، کاهش ضربان قلب، کاهش فشار خون سیستولیک و تقویت قدرت عضلانی است.
به گروهی از دوچرخه سوارانی که تحت آزمایش قرار گرفته بودند، قبل از شروع مسابقه، ترکیبی از روغن رزماری و اسانس نعناع داده شد. عملکرد این دوچرخه سواران از نظر بهبود عضلانی، کاهش خستگی عضلات و افزایش عملکرد کلی ورزشی بهتر از گروه افرادی بود که از هیچ رایحهای استفاده نکرده بودند.
استفاده از عطرها و رایحههای طبیعی به دو شکل تحریک خاطرات و تأثیرات مستقیم شیمیایی بر بدن و عملکرد موثر است. اگرچه سالهاست که از این رایحه درمانی برای درمان برخی بیماری‌های عصبی نظیر استرس و افسردگی استفاده می‌شود، اما مطالعات دقیقتر بر روی جنبههای کاربردی دیگر عطرها تازه در آغاز راه است.
تحقیقات حاکی از این است که استفاده از خوشبو کننده های طبیعی در شرایط مختلف و برای کارهای مختلف ذهنی، جسمی و حتی احساسی می‌تواند مفید باشد و باعث بهبود بازدهی کاری بشود. مهم نیست که این عطر خوش ناشی از خوشبو کننده در داخل ساختمان باشد یا از باغچه کنار پنجره به دفتر کار شما نفوذ می‌کند؛
در هر صورت حضور یک رایحه دلپذیر و مطبوع تأثیر غیر قابل انکار بر خلق و خو، روحیات، عملکرد ذهنی یا جسمی شما خواهد داشت.
برگرفته از مطالب این سایت
نحوه تنظیم دستگاه خوشبو کننده هوا
دومین مطلب آزمایشی من
اولین مطالب آزمایشی من